بررسی تطبیقی مسئله شر از دیدگاه ملاصدرا و لایب نیتز

هدف ازپژوهش حاضر، بررسی تطبیقی مسئله شر از منظر دو فیلسوفی است که هردو در سنت فلسفی خاص خودشان، حائز اهمیت و تأثیر غیر قابل انکاری هستند. در این بررسی سعی می شود به فهم عمیق تر دیدگاههای یک فیلسوف به طریق استنطاق از فلسفه طرف دیگر دست یافت. روش پژوهش در بررسی تطبیقی حاضر، روش توصیفی مبتنی بر تحلیل محتوا و مراجعه به آثار دست اول دو متفکر و شارحان آنهاست. لایب نیتس به سه نوع شر(متافیزیکی، فیزیکی و اخلاقی) قائل است.در فلسفه او شر متافیزیکی با موضوعات و مباحث بسیاری در تعامل است. از دید لایب نیتس ، شر مخلوق و مستقل نیست و لذا منشاء آن ماده نیست و ریشه آن نقص موجودات در ناحیه حقایق ازلی است. جهان واقعی واجد حداعلای تعادل میان خیر فیزیکی و اخلاقی است.طرف دیگر این مقایسه تطبیقی، ملاصدرا است. او خیر را براساس وجود و کمال وجود و شر را بر اساس عدم وجود و عدم کمال وجود معنا می کند و عرصه بروز و ظهور آن را عالم ماده معرفی می کند. ملا صدرا به راه حل عدمی دانستن شر و و نظریه تقسیمی باور دارد .به عنوان نتیجه گیری باید گفت: موارد اشتراک دو متفکر، بیش از موارد افتراق آن دو است.از جمله اینکه هر دو در راه حل عدمی دانستن شر و نیز دیدگاهی که نوعی اذعان به وجود شر وضرورت آن(راه حل دوم) است؛ اتفاق نظر دارند. همچنین هر-دو عمیق ترین استدلال خود (راه حل سومشان) را در مسئله شر، در بحث نظام احسن و بهترین جهان ممکن ارائه می دهند که در هر دو، راهبرد سومشان تفسیر و نسخه عمیق تر راهبرد دوم است.